Genellikle kafa karıştırıcı geliyorlar ama botanik bitki isimlerinin her zaman bir anlamı vardır. Genel bakışımız, terimlerin arkasında ne olduğunu gösterir.
Dünyanın her yerindeki botanikçiler ve bitki severler neden bahsettiğimizi bilsin diye, her bitkinin kendi bilimsel adı vardır. Bitkileri tanımlayabilmek, bazen kulağa yabancı gelen botanik isimlerle uğraşmak anlamına gelir. Botanik bitki isimleri, farklı bitkilerin kökeni, görünümü ve yaşam tarzı hakkında çok şey ortaya koyduğundan, bu ilginç ve ödüllendirici bir etkinliğe dönüşebilir.
Neden botanik bitki isimleri var?
Botanik bitki isimleri profesyonel dünyada tek tip bir dil oluşturur. Dünyanın her yerindeki botanikçiler, bilim adamları ve bahçıvanlar Taraxacum officinale terimiyle ne yapacaklarını biliyorlar. Botanik uzmanı ise karahindiba için karahindiba, düğün çiçeği, çayır marulu veya ekmek çiçeği gibi isimler bilir. Bu, tek tip ve genel olarak anlaşılabilir bir isim olmasaydı, isimleri genel bir şaşkınlığa ve kafa karışıklığına neden olacak on binlerce bitkinin sadece bir örneğidir.
Tarih kitaplarına bir bakış
Carl von Linné botanik bitki isimlerinin öncüsü olarak tanımlanabilir. Botanikçi, çığır açan eseri "Species Plantarum"u 1753'te yazdı. Bitkiler için bilimsel isimler çok daha önce vardı. Linnaeus, terminolojiyi daha sistematik hale getirdi, jenerik isimleri ve bitkilerin türlere, cinslere ve familyalara göre sınıflandırılmasını sağladı. Bu sisteme ikili isimlendirme denir.
Bitkilere botanik isimler atarken, Linné ve halefleri, bazıları antik çağa kadar uzanan eski isimleri kullandılar veya yeni isimler verdiler. Bir isim seçerken göz önünde bulundurulması gereken çeşitli hususlar vardır. Bunlar aşağıda daha ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Habitat'a Göre Botanik Bitki İsimleri
Tercih edilen habitatlar genellikle bitki adının bir parçası olarak bulunur. Belirli cinsler, farklı saha gereksinimlerine göre ayrı türlere ayrılır.
Örnekler:
| ortak bitki adı | botanikBitki Adı | kelime kökeni |
|---|---|---|
| Çit Sabah Zaferi | Calystegia sepyum | Saepes=çit (Latince) |
| Kahverengi Avens | Geum rakibi | Rivus=Bach (Latince) |
| Çayır Turna Kuşu | Sardunya pratense | Pratum=Çayır (Latince) |
| Bataklık Turna Kuşu | Sardunya palustre | Palus=bataklık (Latince) |
| Nehir ve Gölet Atkuyruğu | Equisetum fluviatile | Fluvius=nehir (Latince) |
Büyüme Formuna Göre Botanik Bitki İsimleri
Birçok botanik bitki adı da bitkilerin büyüme şekli hakkında çıkarımlar yapılmasına olanak sağlar.
Örnekler:
| ortak bitki adı | botanik bitki adı | kelime kökeni |
|---|---|---|
| Gümüş Devedikeni | Carlina acaulis | kaulos=sap (Yunanca) |
| Köksüz Mızrak Devedikeni | Cirsium acaule | Akaulos=sapsız (Yunanca) |
| rüzgarlar | Konvolvulus | Convolvere=sarmak (Latince) |
| Sürünen Düğün Çiçeği | Ranunculus repens | Repens=sürünen (Latince) |
| Sarmaşık | Hedera sarmalı | Helix=çevir (Yunanca) |
Çiçek Şekline Göre Botanik Bitki İsimleri
Çiçeğin şekline dair bir ipucu genellikle botanik adında bulunur.
| ortak bitki adı | botanik bitki adı | kelime kökeni |
|---|---|---|
| Papatya | Krizantem leucanthemum | Chrysos=altın (Yunanca) |
| Frauenschuh | Cypripedium | Kıbrıs=Venüs (Latin) |
| Deadnettle | Lamium | Lamos=gorge (Yunanca) |
| Yıldızotu | Stellaria | Stellaris=Yıldız şeklinde (Latince) |
| Yıldız | Yıldız | Stella=Yıldız (Latince) |
İnsanlara Göre Botanik Bitki İsimleri
Birçok bitki ismi, bu türleri keşfeden, yetiştiren veya tarif eden kişilerin onuruna verilmiştir. Bunlar genellikle botanikçiler, bahçıvanlar veya kaşiflerdir.
Örnekler:
» Biliyor muydunuz? «
İnsanlardan türetilen bitki adları "ii", "ianus" veya "ianum" sonlarıyla tanınabilir.
heldreichii - Theodor von Heldreich (YönetmenAtina Botanik Bahçesi)
ledebourii - C.F. von Ledebour (Direktör Botanik Bahçesi Dorpat)
servet - R. Fortune (İngiliz botanikçi ve teknik yazar)
sieboldianus - P.F. yazan Siebold (Alman botanikçi Asyalı araştırmacı)
Efsanevi rakamlara göre bitkilerin botanik isimleri
Çeşitli bitkilerin isimleri, efsanevi figürlerin isimlerini saklıyor.
Örnekler:
Civanperçemi (Achillea) - Yunan mitolojik kahramanı Aşil
Adonis (Adonis flammea) - Adonis, Venüs'ün sevgilisi Köpeğin cıvası (Mercurialis) - Yunan tanrısı Merkür
Nilüfer (Nymphaea) - peri, dişi doğa tanrısı
Ülke ve Bölgeye Göre Botanik Bitki Adları
Bitki tanımlarında coğrafi isimler bulunursa, bu, dağıtım alanı hakkında bir sonuca varılmasını sağlar. Birçok dağ bitkisine alpina veya montana denir.
Örnekler:
| ortak bitki adı | botanik bitki adı | Dağıtım alanı |
|---|---|---|
| Kanarya Sütü | Euphorbia canariensis | Kanarya Adaları |
| Alp Toadflax | Linaria alpina | Alpenraum |
| Altın Gelincik | Eschholzia californica | Kaliforniya |
| Kanada Altın Başak | Solidago canadensis | Kanada |
Özelliklere göre botanik isimler
Örnekler:
aculcatus - dikenli
acutifolius - sivri yapraklı
baccatus - dut taşıyanbrachhypodus - kısa saplı
alatus - kanatlı
acuminatus - uzun ve sivri
Renklere Göre Botanik Bitki İsimleri
Örnekler:
albüm - beyaz
argenteum - simli
aureum - altın
azureus - maviflava - sarı
rubra - kırmızı
rosea - pembe
variegata - alacalı
Orkide örneğini kullanan botanik terimler
Hibrit
Karma, iki tür veya cins arasındaki bir melezdir. Orkide durumunda, cinsler arasında da haçlar meydana gelir. Daha sonra çok cinsli melezlerden bahsediliyor.
Epifit
Bu bitkiler diğer bitkilerin kabuğunda yetişir. Bu, orkidelere ek olarak, yosunlar ve eğrelti otları için de geçerlidir.
Litofit
Bunlar taşlarda ve kayalarda yetişen bitkilerdir.
Tek ayaklı
Bu, orkidenin bir gövdeden yukarı doğru büyüdüğü bir büyüme şeklidir.
Bulbe
Kalınlaşmış soğanlarSaklama organı görevi gören orkideler.
Yeni türler için bitki isimleri seçimi
Botanik ismine ek olarak, üreme bitkilerine çeşitli veya ticari isimler verilir. Eski çeşitler için de botanik isimler kullanılmış ve büyüme formu, çiçek rengi veya dağılım alanı anlatılmıştır.
Bugün, yetiştiriciler çeşidin adını kendileri seçiyor. Birçok bitki sever, yaratıcılıklarının çılgına dönmesine izin verir. İlgili tür adına ek olarak, en çeşitli çeşit adları sonunda bulunabilir. Bunlar fantezi isimler, ünlüler ve kişilikler veya sponsorların isimleri olabilir. Yetiştiricilerin kreasyonları telif hakkı ile korunmaktadır. Rose “Queen Anne” veya “Aspirin Rose” gibi İngilizce varyete isimlerine yönelik trend dikkat çekiyor. Bunlar daha melodik ve uluslararası pazarda daha fazla dikkat çekiyor.